Τα όρια στη σχέση. Γιατί είναι απαραίτητα; Πώς τα θέτουμε;

Τα όρια στη σχέση είναι κάτι σημαντικό και απαραίτητο. Γιατί συνήθως δυσκολευόμαστε όμως να τα θέσουμε; Τι πρέπει να κάνουμε;

Η Ντόρα Μίνου, ΜΑ Κλινικής Ψυχολογίας, Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια (ενηλίκων, ζεύγους & οικογένειας) μας βοηθάει με αυτό το τόσο σοβαρό και αναγκαίο θέμα…

Μία από τις βασικότερες παραμέτρους στη σύναψη αλλά και τη διατήρηση υγιών σχέσεων είναι η προσωπική οριοθέτηση.

Τα προσωπικά μας όρια είναι αυτά που μας επιτρέπουν να διαχωρίζουμε τον εαυτό μας από τους άλλους σε γνωστικό, συναισθηματικό, σωματικό,
σεξουαλικό και πνευματικό επίπεδο, και διαμορφώνουν τον προσωπικό χώρο και χρόνο στη σχέση ώστε να αναδεικνύεται η προσωπικότητα και η μοναδικότητά μας.

Λειτουργούν ως ασπίδα, διαφυλάσσοντας έτσι την ακεραιότητά μας, παίρνοντας την ευθύνη του εαυτού μας και τον έλεγχο της ζωής μας και εμποδίζοντας τη χειραγώγηση, την εκμετάλλευση και την τοξικότητα των άλλων.

Πιο συγκεκριμένα…
Οι υγιείς σχέσεις είναι εκείνες που αφενός προχωρούν με το «εμείς», αφετέρου δεν παραβιάζουν το «εγώ» και το «εσύ». Τα όρια περιγράφουν το πώς θα μπορέσουμε να συνυπάρξουμε αρμονικά με τον σύντροφό μας, μας βοηθούν ώστε να είμαστε σε επαφή με τις ανάγκες και τα συναισθήματά μας ενώ παράλληλα δεν παραγκωνίζουμε τα αντίστοιχα του άλλου, εκπέμπουν αμφίδρομα το σεβασμός και προϋποθέτουν αποδοχή του ενός για τον άλλο.

Η έλλειψη ορίων στις διαπροσωπικές σχέσεις ευθύνεται πολλές φορές τόσο για τις δυσλειτουργίες μέσα στην ίδια τη σχέση, όσο και για την προσωπική δυσκολία του καθενός να διαχειριστεί την καθημερινότητά του.

Για να μπορέσουμε ωστόσο να αποδεχτούμε και να σεβαστούμε τα όρια του άλλου, βασική προϋπόθεση είναι η προσωπική οριοθέτηση. Αυτό πρωτίστως δηλώνει επίγνωση των αναγκών μας, αυτοσεβασμό, ενισχύει την αυτοεκτίμησή μας, υποδηλώνει την αγάπη μας στον εαυτό μας και σαφώς βοηθάει και τον άλλο να ξέρει μέχρι που «μπορεί να φτάσει».

Ένας άνθρωπος που δεν έχει όρια σίγουρα δυσκολεύεται στις διαπροσωπικές του σχέσεις, εγκλωβίζεται, είναι ανικανοποίητος και πολύ συχνά θυμωμένος με τον άλλον που «πάντα φταίει» για αυτό που ο ίδιος προκαλεί. Γιατί το πρόβλημα δεν έγκειται μόνο σε αυτόν που παραβιάζει τα όρια αλλά και σε αυτόν που δεν τα θέτει.



Υγιή και μη υγιή όρια
Η μη υγιής οριοθέτηση μας παραπέμπει σε ακαμψία, σκληρότητα, ψυχρότητα και απόσταση στη σχέση μας με τον άλλο. Ωστόσο σε αυτήν την κατηγορία θα μπορούσαν να είναι και τα πολύ χαλαρά ή ακόμη και ανύπαρκτα όρια ενθαρρύνοντας δυσλειτουργικές, άνισες ή ακόμη και κακοποιητικές σχέσεις.

Τα υγιή όρια είναι σταθερά και ευέλικτα και μας βοηθούν να αξιολογήσουμε καταστάσεις, να τις διαχειριστούμε ανάλογα αλλά και να κάνουμε θετικές επιλογές. Σε διαφορετική περίπτωση οι σχέσεις δεν μπορούν να εξελιχθούν, να αλλάξουν, να βελτιωθούν, με λίγα λόγια δεν μπορούν να είναι υγιείς.



Γιατί δυσκολευόμαστε να θέσουμε όρια;
-Η ανάγκη μας για αποδοχή. Το «όχι» πολλές φορές καταγράφεται ως φόβος ότι δεν θα είναι κάποιος αρεστός, αγαπητός και κατ’ επέκταση ο φόβος της απόρριψης, γιατί όσο περισσότερο χρειαζόμαστε την επιβεβαίωση από τους άλλους τόσο δυσκολότερο είναι να θέσουμε υγιή προσωπικά όρια. Σαφέστατα αυτό υπογραμμίζει τις εσωτερικές ανασφάλειες και την αίσθηση ανεπάρκειας που μπορεί να έχει κάποιος για τον εαυτό του ώστε με αυτόν τον τρόπο να ζητά την επιβεβαίωσή του μέσα από τα μάτια των άλλων.

-Ο φόβος της σύγκρουσης. Για πολλούς η σύγκρουση έχει καταστροφική μετάφραση και είναι ο βασικός λόγος της υποχώρησης αλλά και των εκπτώσεων που κάνουν στις ανάγκες και τις επιθυμίες τους, καταπιέζοντας τον εαυτό τους και δίνοντας χώρο στον άλλο να επιβάλει τις δικές του.

-Το ενοχικό σύνδρομο το κουβαλούν πολλοί από εμάς. Είναι κι ένας λόγος που ο άλλος μπορεί να μας χειριστεί και να εκμεταλλευτεί μία κατάσταση προς όφελός του.

-Δεν μάθαμε και δεν ξέρουμε πως να θέσουμε υγιή όρια, γιατί τα όρια μαθαίνονται και ίσως μεγαλώσαμε σε ένα περιβάλλον όπου τα προσωπικά όρια δεν είχαν καμία αξία ή ακόμη και η έννοια της αγάπης και της συντροφικότητας έχουν παρερμηνευτεί μέσα από άλλες εμπειρίες και προσωπικά βιώματα.

-Χαμηλή αυτοεκτίμηση με αποτέλεσμα πολλοί από εμάς να αισθάνονται ότι δεν έχουν τα ίδια δικαιώματα στη σχέση και βάζουν σε προτεραιότητα τα συναισθήματα και τις ανάγκες του άλλου.

-Έλλειψη αυτογνωσίας: όταν δεν γνωρίζεις τον εαυτό σου δεν έχεις και επίγνωση των αναγκών σου.



Πώς θέτω τα όριά μου μέσα στη σχέση;
-Απενοχοποίηση – Λέμε και «όχι»: Δεν αγαπάμε περισσότερο τον άλλον όταν λέμε σε όλα «ναι». Είμαστε διαφορετικοί άνθρωποι, κουβαλάμε στη σχέση δύο διαφορετικά συστήματα αξιών και οι συγκρούσεις είναι αναπόφευκτες. Σημασία έχει μέσα από σωστή επικοινωνία να οδηγηθούμε σε μία εποικοδομητική αντιπαράθεση.

-Διεκδικούμε και παραχωρούμε ταυτόχρονα προσωπικό χώρο και χρόνο. Το ότι βρισκόμαστε σε μία σχέση δεν σημαίνει ότι χάνουμε την ταυτότητά μας και καταπιέζουμε τις ανάγκες μας.

-Δίνοντας ξεκάθαρα μηνύματα στον σύντροφό μας φτιάχνουμε λειτουργικές και ειλικρινείς σχέσεις, θέτοντας απλά και ουσιαστικά τα όριά μας.

-Έχοντας την επίγνωση του ποιοι είμαστε, τι ζητάμε από τον άλλο, πώς ορίζουμε το πλαίσιο της σχέσης μας, βοηθάμε τόσο τον εαυτό μας όσο και τον άλλο προκειμένου να συμπορευθούμε χωρίς να παραβιάζουμε τη λεπτή διαχωριστική γραμμή καταπατώντας τα όρια του ενός ή του άλλου.



Να θυμάστε…
Η οριοθέτηση είναι ένα υγιές κομμάτι μας, είναι ένδειξη συνειδητοποίησης της αυτο-αξίας μας, σεβασμός απέναντι στον εαυτό μας και διατήρησης της αυθεντικότητάς μας. Αγαπώ σημαίνει σέβομαι και αποδέχομαι τα όρια και τις ιδιαιτερότητες του άλλου. Αντίθετα, η έλλειψη ορίων προκαλεί συναισθηματικό πόνο που μπορεί να πυροδοτήσει άγχος, εξάρτηση, κατάθλιψη ή ψυχοσωματική ασθένεια.