Προβολές άρθρου
Δεν μπορούμε εύκολα να φανταστούμε έναν γονέα ο οποίος επιθυμεί να έχει ένα παιδί – φερέφωνο των επιθυμιών του, και ως εκ τούτου ανίκανο να κοινωνικοποιηθεί και να πάρει τις δικές του αποφάσεις.
Εξίσου δύσκολα μπορούμε να φανταστούμε έναν γονέα που αφήνει το παιδί του ν’ αποφασίζει για το μέλλον του χωρίς να το συμβουλεύει και να το καθοδηγεί, παραχωρώντας του απόλυτη ελευθερία και αντιμετωπίζοντάς το σαν ενήλικα.
Επομένως, οι περισσότεροι γονείς θέλουν τα παιδιά τους αφενός να είναι αυτόνομα και ανεξάρτητα, αφετέρου να σέβονται τα «όρια» που οι ίδιοι έχουν θέσει και ν’ ακούν τις συμβουλές τους.
Προσπαθώντας, λοιπόν, να βρουν μια ισορροπία μεταξύ πειθαρχίας και ελευθερίας, πολύ συχνά οι γονείς γίνονται πομποί αλληλοαναιρούμενων μηνυμάτων, με αποτέλεσμα τα παιδιά να μπλοκάρονται και να μην ξέρουν πώς πρέπει να συμπεριφερθούν.
Τα «διπλόσημα» αυτά μηνύματα, όντας αντιφατικά και ασύμφωνα, αιχμαλωτίζουν τα παιδιά σε μια αμήχανη κατάσταση σύγχυσης, εμποδίζοντάς τα όχι μόνο να ικανοποιήσουν τις δικές τους επιθυμίες, αλλά και να καταλάβουν ποιες είναι οι επιθυμίες και οι απαιτήσεις των γονιών τους. Συχνά, ακούμε από έναν γονέα να λέει στο παιδί του: «Λες πως θέλεις πρώτα να παίξεις και μετά να διαβάσεις: θα κάνεις αυτό που θες. Πιστεύω, πάντως, πως θα ήταν καλύτερο να κάνεις τώρα τα μαθήματά σου και μετά να χαλαρώσεις». Σίγουρα, είναι προτιμότερο να λένε «πιστεύω πως θα ήταν καλύτερο να…» αντί «απαιτώ να…» ή «σου απαγορεύω να…», όταν όμως έχει προηγηθεί η φράση «θα κάνεις αυτό που θες», το παιδί μπερδεύεται κι αρχίζει ν’ αναρωτιέται κατά πόσο είναι ελεύθερο και κατά πόσο πράγματι μπορεί να κάνει αυτό που θέλει. Όταν μάλιστα γίνεται συχνά δέκτης διπλόσημων μηνυμάτων, δεν ξέρει πώς ν’ αντιδράσει και μπερδεύεται ακόμα περισσότερο, αφού οι γονείς του τού επιτρέπουν και του απαγορεύουν ταυτόχρονα: «στο χέρι σου είναι ν’ αποφασίσεις, δεν θα σου πούμε εμείς τι να κάνεις: αν όμως προσπαθήσεις, θα μας δώσεις μεγάλη χαρά!» Άρα, αν το παιδί επιλέξει να μην προσπαθήσει, θα νιώσει άσχημα που δεν ικανοποίησε την επιθυμία των γονιών του, αν πάλι προσπαθήσει, θα σκεφτεί πως δεν είναι ελεύθερο να πάρει τις δικές του αποφάσεις.
Το δίκτυο οικογενειακής επικοινωνίας γίνεται ακόμα πιο ελαττωματικό, όταν το παιδί έχει γίνει έφηβος, κι έχει αρχίσει να εγκαταλείπει, κυριολεκτικά και μεταφορικά, την οικογενειακή εστία. Οι γονείς, βλέποντας το παιδί τους να μεγαλώνει, επιθυμούν να ανεξαρτητοποιηθεί και να γίνει αυτόνομο, η επιθυμία τους όμως αυτή συγκρούεται με το αίτημά τους να παραμείνει στον οικογενειακό κλοιό, και η εσωτερική τους αυτή σύγκρουση εκφράζεται μέσω των διπλόσημων μηνυμάτων. Έτσι, ο έφηβος από τη μια ακούει πως πρέπει να κοινωνικοποιηθεί και να έχει πολλούς φίλους, πως είναι καλύτερα να σπουδάσει στο εξωτερικό και πως μπορεί να αγοράζει με το χαρτζιλίκι του ό, τι θέλει, από την άλλη όμως οι γονείς τού λένε πως κάνει κακές παρέες και ξενυχτάει υπερβολικά, πως αν φύγει απ’ το σπίτι του για να σπουδάσει θα στενοχωρηθούν πολύ, και πως κάνει περιττά έξοδα και θα του μειώσουν το χαρτζιλίκι. Συνεπώς, όπως και να συμπεριφερθεί, ο έφηβος δε θα καταφέρει να κερδίσει την επιδοκιμασία των γονιών του, αφού αν ακολουθήσει το ένα μήνυμα («πρέπει να σπουδάσεις στο εξωτερικό») θα αναιρέσει το άλλο («αν φύγεις απ’ το σπίτι για να σπουδάσεις θα στενοχωρηθούμε πολύ») με αποτέλεσμα να αισθάνεται παγιδευμένος σ’ ένα αδιέξοδο και ανίκανος να βγει από αυτό.
Είναι προτιμότερο, λοιπόν, οι γονείς να εκφράζουν ρητά τις αντιρρήσεις τους όταν διαφωνούν με τις επιλογές των παιδιών τους, παρά να λένε «είναι στο χέρι σου ν’ αποφασίσεις» χωρίς να το εννοούν. Επίσης, οφείλουν να κάνουν υποχωρήσεις, αν πράγματι επιθυμούν τα παιδιά τους να είναι αυτόνομα και ταυτόχρονα ασφαλή μέσα σε μια οικογένεια που δεν απορρίπτει τα μέλη της, όταν παίρνουν τις δικές τους αποφάσεις.
Επιμέλεια: Δημήτρης Βαγενάς
Βιβλιογραφία
Τσαλίκογλου, Φ. (2008), Δε μ’ αγαπάς, Μ’ αγαπάς: Τα παράξενα της μητρικής αγάπης, Αθήνα: Εκδόσεις Καστανιώτη
Τσαλίκογλου, Φ. (2007), Σχιζοφρένεια και φόνος: Αναζητώντας το χαμένο παράδεισο, Αθήνα: Εκδοτικός Οργανισμός Λιβάνη ΑΒΕ
Δεν μπορούμε εύκολα να φανταστούμε έναν γονέα ο οποίος επιθυμεί να έχει ένα παιδί – φερέφωνο των επιθυμιών του, και ως εκ τούτου ανίκανο να κοινωνικοποιηθεί και να πάρει τις δικές του αποφάσεις.
Εξίσου δύσκολα μπορούμε να φανταστούμε έναν γονέα που αφήνει το παιδί του ν’ αποφασίζει για το μέλλον του χωρίς να το συμβουλεύει και να το καθοδηγεί, παραχωρώντας του απόλυτη ελευθερία και αντιμετωπίζοντάς το σαν ενήλικα.
Επομένως, οι περισσότεροι γονείς θέλουν τα παιδιά τους αφενός να είναι αυτόνομα και ανεξάρτητα, αφετέρου να σέβονται τα «όρια» που οι ίδιοι έχουν θέσει και ν’ ακούν τις συμβουλές τους.
Προσπαθώντας, λοιπόν, να βρουν μια ισορροπία μεταξύ πειθαρχίας και ελευθερίας, πολύ συχνά οι γονείς γίνονται πομποί αλληλοαναιρούμενων μηνυμάτων, με αποτέλεσμα τα παιδιά να μπλοκάρονται και να μην ξέρουν πώς πρέπει να συμπεριφερθούν.
Τα «διπλόσημα» αυτά μηνύματα, όντας αντιφατικά και ασύμφωνα, αιχμαλωτίζουν τα παιδιά σε μια αμήχανη κατάσταση σύγχυσης, εμποδίζοντάς τα όχι μόνο να ικανοποιήσουν τις δικές τους επιθυμίες, αλλά και να καταλάβουν ποιες είναι οι επιθυμίες και οι απαιτήσεις των γονιών τους. Συχνά, ακούμε από έναν γονέα να λέει στο παιδί του: «Λες πως θέλεις πρώτα να παίξεις και μετά να διαβάσεις: θα κάνεις αυτό που θες. Πιστεύω, πάντως, πως θα ήταν καλύτερο να κάνεις τώρα τα μαθήματά σου και μετά να χαλαρώσεις». Σίγουρα, είναι προτιμότερο να λένε «πιστεύω πως θα ήταν καλύτερο να…» αντί «απαιτώ να…» ή «σου απαγορεύω να…», όταν όμως έχει προηγηθεί η φράση «θα κάνεις αυτό που θες», το παιδί μπερδεύεται κι αρχίζει ν’ αναρωτιέται κατά πόσο είναι ελεύθερο και κατά πόσο πράγματι μπορεί να κάνει αυτό που θέλει. Όταν μάλιστα γίνεται συχνά δέκτης διπλόσημων μηνυμάτων, δεν ξέρει πώς ν’ αντιδράσει και μπερδεύεται ακόμα περισσότερο, αφού οι γονείς του τού επιτρέπουν και του απαγορεύουν ταυτόχρονα: «στο χέρι σου είναι ν’ αποφασίσεις, δεν θα σου πούμε εμείς τι να κάνεις: αν όμως προσπαθήσεις, θα μας δώσεις μεγάλη χαρά!» Άρα, αν το παιδί επιλέξει να μην προσπαθήσει, θα νιώσει άσχημα που δεν ικανοποίησε την επιθυμία των γονιών του, αν πάλι προσπαθήσει, θα σκεφτεί πως δεν είναι ελεύθερο να πάρει τις δικές του αποφάσεις.
Το δίκτυο οικογενειακής επικοινωνίας γίνεται ακόμα πιο ελαττωματικό, όταν το παιδί έχει γίνει έφηβος, κι έχει αρχίσει να εγκαταλείπει, κυριολεκτικά και μεταφορικά, την οικογενειακή εστία. Οι γονείς, βλέποντας το παιδί τους να μεγαλώνει, επιθυμούν να ανεξαρτητοποιηθεί και να γίνει αυτόνομο, η επιθυμία τους όμως αυτή συγκρούεται με το αίτημά τους να παραμείνει στον οικογενειακό κλοιό, και η εσωτερική τους αυτή σύγκρουση εκφράζεται μέσω των διπλόσημων μηνυμάτων. Έτσι, ο έφηβος από τη μια ακούει πως πρέπει να κοινωνικοποιηθεί και να έχει πολλούς φίλους, πως είναι καλύτερα να σπουδάσει στο εξωτερικό και πως μπορεί να αγοράζει με το χαρτζιλίκι του ό, τι θέλει, από την άλλη όμως οι γονείς τού λένε πως κάνει κακές παρέες και ξενυχτάει υπερβολικά, πως αν φύγει απ’ το σπίτι του για να σπουδάσει θα στενοχωρηθούν πολύ, και πως κάνει περιττά έξοδα και θα του μειώσουν το χαρτζιλίκι. Συνεπώς, όπως και να συμπεριφερθεί, ο έφηβος δε θα καταφέρει να κερδίσει την επιδοκιμασία των γονιών του, αφού αν ακολουθήσει το ένα μήνυμα («πρέπει να σπουδάσεις στο εξωτερικό») θα αναιρέσει το άλλο («αν φύγεις απ’ το σπίτι για να σπουδάσεις θα στενοχωρηθούμε πολύ») με αποτέλεσμα να αισθάνεται παγιδευμένος σ’ ένα αδιέξοδο και ανίκανος να βγει από αυτό.
Είναι προτιμότερο, λοιπόν, οι γονείς να εκφράζουν ρητά τις αντιρρήσεις τους όταν διαφωνούν με τις επιλογές των παιδιών τους, παρά να λένε «είναι στο χέρι σου ν’ αποφασίσεις» χωρίς να το εννοούν. Επίσης, οφείλουν να κάνουν υποχωρήσεις, αν πράγματι επιθυμούν τα παιδιά τους να είναι αυτόνομα και ταυτόχρονα ασφαλή μέσα σε μια οικογένεια που δεν απορρίπτει τα μέλη της, όταν παίρνουν τις δικές τους αποφάσεις.
Επιμέλεια: Δημήτρης Βαγενάς
Βιβλιογραφία
Τσαλίκογλου, Φ. (2008), Δε μ’ αγαπάς, Μ’ αγαπάς: Τα παράξενα της μητρικής αγάπης, Αθήνα: Εκδόσεις Καστανιώτη
Τσαλίκογλου, Φ. (2007), Σχιζοφρένεια και φόνος: Αναζητώντας το χαμένο παράδεισο, Αθήνα: Εκδοτικός Οργανισμός Λιβάνη ΑΒΕ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου