UHF News: Αλκοόλ και εφηβεία...

Αλκοόλ και εφηβεία. Το αλκοόλ αποτελεί μια νόμιμη ουσία, κοινωνικά ενταγμένη στην κουλτούρα μας. Συνδέεται συνήθως με τη διασκέδαση, την νυχτερινή έξοδο, το καλό φαγητό.

H εικόνα του ατόμου που για να ανακουφίσει τον πόνο του, την στεναχώρια του, τον χωρισμό ή οτιδήποτε άλλο οδυνηρό του έχει τύχει, γεμίζει ένα ποτήρι με ποτό και ανάβει ένα τσιγάρο είναι πολύ συνηθισμένη είτε στον κινηματογράφο ή σε διαφημίσεις ή βίντεο κλιπ ή στην πραγματικότητα.

Η χρήση αλκοόλ όμως, ειδικότερα στην εφηβική ηλικία αποτελεί ένα σοβαρό κοινωνικό ζήτημα που απασχολεί την διεθνή κοινότητα ψυχικής υγείας καθώς θεωρείται η πύλη προς την εμπλοκή και με άλλες εξαρτησιογόνες ουσίες .

Η χρήση αλκοόλ και το κάπνισμα αποτελούν συνήθειες που πολλές φορές έχουν την έναρξη τους στην εφηβεία. Η περίοδος της εφηβείας, ως μια φάση μεταλλαγών προς την ενηλικίωση και την ανεξαρτητοποίηση γίνεται ένα πεδίο πειραματισμών. Στα πλαίσια αυτών των πειραματισμών ο νέος δοκιμάζει προκλήσεις σε διάφορους τομείς. Έρευνες παρουσιάζουν ότι οι έφηβοι στην Ελλάδα καταναλώνουν πρώτη φορά αλκοόλ στα 12. Γύρω στα 16 είναι η ηλικία που οι νέοι κάνουν συχνά χρήση.

Εάν και κατά πόσο η αθώα κατανάλωση ενός ποτού θα οδηγήσει σε περαιτέρω χρήση ή θα σταματήσει «εκεί» δεν είναι καθόλου τυχαίο. Παράγοντες όπως οι οικογενειακές σχέσεις και συνθήκες, η προσωπικότητα του παιδιού, τα κοινωνικά πρότυπα, οι παρέες, συμβάλουν αποφασιστικά στο πρόσημο της έκβασης.

Η κυρία Καλαντζοπούλου μέσω του efiveia.gr υποστηρίζει ότι η ενημέρωση είναι η καλύτερη πρόληψη

Το αλκοόλ ως ουσία:

Το αλκοόλ είναι μια ψυχοτρόπος ουσία (επηρεάζει δηλαδή τη ψυχοσυναισθηματική μας κατάσταση) με «υψηλό δυναμικό κατάχρηση». Αυτό σημαίνει ότι έχει άμεση ψυχοτρόπο δράση και ο ανθρώπινος οργανισμός αποκτά εύκολα ανοχή σε αυτήν και κατά συνέπεια εξάρτηση. Η τακτική και χρόνια χρήση της αλκοόλης αποτελεί κίνδυνο για την υγεία (άμεσα (επηρεάζει σημαντικά τα ανθρώπινα όργανα) ή έμμεσα –εξαιτίας των επικίνδυνων συμπεριφορών που μπορεί το άτομο να βάλει των εαυτό του (καυγάδες, επικίνδυνη οδήγηση κ.α.)

Το αλκοόλ προσφέρει, σε ένα πρώτο αρχικό στάδιο, μια αίσθηση ευεξίας και χαλάρωσης. Αναστολές καταργούνται και μια αίσθηση δύναμης και ψευδούς αυτοπεποίθησης δίνει τη θέση της σε οποιαδήποτε ανασφάλεια- ερωτική, κοινωνική κ.α. Το άτομο γίνεται πιο ομιλητικό, νιώθει ότι μπορεί να εκφράσει τα πάντα ή ακόμα και να κάνει τα πάντα.

Το αλκοόλ όμως δεν παύει να είναι μια ουσία τοξική.

Εφηβεία:

Στην εφηβεία όπως είπαμε το παιδί θέλει να πειραματιστεί και να προκαλέσει. Επίσης, οι έντονες συναισθηματικές διακυμάνσεις και πίεση που βιώνει ο έφηβος (άγχος, κατάθλιψη, θυμός) οδηγούν συχνά σε ακραίες συμπεριφορές. Από την άλλη τα παιδιά στην εφηβεία, έχουν έντονη περιέργεια, έλκονται από το απαγορευμένο, δοκιμάζουν μέσω της μίμησης, νιώθουν έντονη έλξη και πρόκληση για τον κόσμο των μεγαλύτερων. Στα πλαίσια αυτά οι νέοι μπορεί να πειραματιστούν με τις ουσίες.

Οπωσδήποτε η ψυχολογική κατάσταση της εφηβείας δεν αποτελεί από μόνη της παράγοντα που οδηγεί ένα παιδί στη χρήση αλκοόλ.

Πολλές φορές τα πρότυπα που προβάλλονται σε σχέση με την κατανάλωση αλκοόλ συνδυάζονται με επιτυχία, μαγκιά, αυτοπεποίθηση. Πολύ συχνά στους κύκλους τον συνομηλίκων υπάρχει η άποψη ότι το αλκοόλ σε κάνει πιο ενήλικο: είσαι ψαγμένος, μάγκας, «προχώ», εάν καταναλώσεις αλκοόλ, αν γίνεις χάλια, εάν δεν θυμάσαι…. (Πόσες φορές έχουμε όλοι διηγηθεί τέτοιες ιστορίες σε παρέες μας, είτε από την εφηβεία ή κατά την ενηλικίωση μας.)

Η ανάγκη πολλών εφήβων να ανήκουν σε μια ομάδα και να προσκολληθούν εκεί, να αισθανθούν ότι «ανήκουν», να νιώσουν σημαντικοί (γιατί ίσως δεν έχουν νιώσει έτσι στο περιβάλλον τους) ή ακόμα και η «κραυγή» του νέου για προσοχή από το περιβάλλον του, μπορεί να οδηγήσουν τα παιδιά σε παρέες που η κατανάλωση αλκοόλ είναι αγαπημένη συνήθεια και πρότυπο!

Οπωσδήποτε η δοκιμή δε σημαίνει εξάρτηση. Εξάρτηση θα κάνει το παιδί που έχει προδιάθεση:

Από έρευνες φαίνεται ότι τα παιδιά με χαμηλά επίπεδα αυτοεκτίμησης και συμπτώματα κατάθλιψης είναι περισσότερο επιρρεπή στο να αποκτήσουν εξάρτηση. Επίσης, ροπή στην εξάρτηση παρουσιάζουν τα παιδιά με έντονη την αίσθηση ότι δεν ανήκουν στο κοινωνικό σύνολο και νιώθουν περιθωριακοί.

Το δυσλειτουργικό οικογενειακό περιβάλλον όπου κυριαρχεί: έλλειψη επικοινωνίας και κατανόησης, υπερβολικά αυστηρά όρια ή αντίθετα αδιαφορία και χαλαρότητα στα όρια ή ταυτόχρονα η ύπαρξη και των δύο ,συμβάλουν αποφασιστικά στην ροπή της προσωπικότητας του εφήβου προς τη χρήση ουσιών .

Παράγοντας που επίσης λειτουργεί αποφασιστικά είναι κατά πόσο υπάρχει το πρότυπο χρήσης αλκοόλ (ή άλλων ουσιών) μέσα στην οικογένεια. Σε οικογένειες που υπάρχει συστηματική χρήση από τον ένα ή και από τους δύο γονείς το παιδί έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να ακολουθήσει αυτή τη συνήθεια.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς:

Προβληματιστείτε για το πρότυπο που παρουσιάζετε στα ανήλικά παιδιά σας είτε μέσα στην οικογένεια ή σε κοινωνικές εκδηλώσεις. Αλλάξτε εν ανάγκη τις δικές σας συνήθειες σε σχέση με το αλκοόλ.

Ενημερωθείτε σε σχέση με τα «αρνητικά» της χρήσης και αποθαρρύνεται την κατανάλωση αλκοόλ από τα παιδιά σας, δίνοντας τους ισχυρά επιχειρήματα και όχι τρομοκρατία ή απειλή.

Ενθαρρύνετε το παιδί σας να συμμετέχει σε ομαδικές δημιουργικές δραστηριότητες (αθλητικές ομάδες, καλλιτεχνικές, ομαδικά παιχνίδια κ.α). Οι ομάδες βοηθούν στην προσωπική ανάπτυξη, δημιουργούν περιβάλλον με πρότυπα δημιουργικά, τα παιδιά αποκτούν στόχους και όραμα μαθαίνουν να εκφράζονται και να μοιράζονται και έτσι αποτρέπεται η καταφυγή και στη χρήση ουσιών.

Οπωσδήποτε η καλή επικοινωνία με τα παιδιά αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της καλής σχέσης! Μια καλή σχέση «γεμίζει» το παιδί, και δεν χρειάζεται να αναζητήσει αλλού «καταφύγιο». Ακούστε ενεργητικά τις απόψεις του και κατανοήστε σε βάθος τις συμπεριφορές του.

Θέσετε σταθερά όρια στα παιδιά: όρια που φανερώνουν το ειλικρινές ενδιαφέρον σας για αυτά και όχι την δυνατότητα σας να ασκείτε εξουσία!

Μην υποτιμάτε, γελοιοποιείτε, απαξιώνετε τις απόψεις τους και τα ίδια: κάτι τέτοιο μειώνει την ευαίσθητη -ιδιαίτερα στην εφηβεία- αυτοεκτίμηση τους.

Γνωρίστε τις παρέες του εφήβου σας.

Αν το παιδί μεθύσει για πρώτη φορά κρατήστε μια ουδέτερη στάση. Σε περίπτωση που δείξετε ότι το διασκεδάζετε και σας αρέσει είναι σαν να ενισχύετε αυτή τη συμπεριφορά. Αν πάλι γίνετε ιδιαίτερα αυστηροί μπορεί να προκαλέσετε μια αντιδραστική επανάληψη. Συζητήστε το διερευνητικά και συμβουλευτικά.

Μην παρουσιάζεστε απόλυτα αφοριστικοί και τρομοκρατικοί με τη χρήση αλκοόλ καθώς κάτι τέτοιο μπορεί να προκαλέσει την περιέργεια και την προκλητική συμπεριφορά του εφήβου!

Πότε πραγματικά να ανησυχήσετε :

Καταρχήν με το προφανές: αν ο έφηβος γυρίζει συχνά μεθυσμένος.

Επίσης:

Αν παρατηρήσετε ταυτόχρονα να υπάρχουν συμπεριφορές όπως:

έντονη επιθετικότητα και παράλληλα απόσυρση (να κλείνετε πολύ στον εαυτό του)

έλλειψη σεβασμού στα όρια και τις αξίες

βγαίνει και ξενυχτάει παρά τις παρατηρήσεις σας

μειώνεται η σχολική του επίδοση

κάνει πολλές απουσίες

εμπλέκεται σε καυγάδες

λέει πολλά ψέματα προσπαθώντας να σας παραπλανήσει

παίρνει χρήματα χωρίς να το γνωρίζετε.

Αν παρατηρήσετε αλλαγές στο παρουσιαστικό του:

φαίνεται υπερβολικά κουρασμένος

έχει κόκκινα μάτια και βρίσκει «χαζές» δικαιολογίες για αυτό

κοιμάται πολύ

μυρίζει αλκοόλ.

Όταν παρατηρήσετε συνδυασμό κάποιων ή όλες τις παραπάνω συμπεριφορές καλό είναι να ενεργοποιηθείτε.

Παρατηρήστε τη συμπεριφορά του παιδιού σας.

Προσπαθήστε να το πλησιάσετε.

Προσπαθήστε να το βοηθήσετε.

Αν δεν μπορείτε ζητήστε τη βοήθεια από ειδικό.

Αν επιβεβαιώσετε την χρήση, επικοινωνήστε με ειδικό και σχετικούς φορείς.

Θυμηθείτε ότι ένα παιδί που καταφεύγει στη χρήση ή κατάχρηση αλκοόλ, δεν είναι κακό! Συνήθως είναι ένα παιδί που ζητάει την ουσιαστική προσοχή και βοήθεια σας.

Μείνετε κοντά του και βοηθήστε το!

Γράφει για το efiveia.gr η Ψυχολόγος Αγγελική Καλαντζοπούλου

. .